★rigard/i (
tr)
1 Uzi sian vidsenson en iu direkto:
viaj okuloj rigardu rekte X;
ne rigardu malantaŭen X;
rigardu de la loko, sur kiu vi nun estas, norden k suden X;
mi rigardis tra fenestro de mia domo X;
li rigardis trans la lagon al la monteto kontraŭe Z;
ŝi rigardis eksteren, supren al la brilanta stelo Z;
li longe rigardis al ŝi en la vizaĝon;
ni rigardis sur la maron, sur la multajn ŝipojn k transen al la sveda bordo Z;
rigardu en la pasporto! Z; (
f)
tra la pordo rigardis internen la stelplena ĉielo B.
2 Fiksi la okulojn al iu objekto: kiu rigardas ĉielon, maltrafas sian celon Z; mi longe rigardis la vojon, sed mi vidis neniun, ĉar estis tro mallume B; per senmovaj okuloj ŝi rigardis la tremetantan brilon de la flamo Z; turniĝu, Ŝulamit, ke ni rigardu vin! X; per la vitrecaj okuloj (la kadavro) rigardis la stelplenan ĉielon Z.
3 Elmontri al iu per siaj okuloj ian senton:
Marta rigardis la parolantinon kun miro Z;
malŝate rigardi iun de alte Z; (
abs)
bluaj okuloj, kiuj rigardis serene Z;
rigardi malafable Z.
4 Esplori per la vidsenso, por informiĝi:
ni rigardu, ĉu la vinbertrunko jam burĝonis X;
rigardu mem, ĉu ĝi ne estas via portreto Z;
kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, rigardu bone, kio estas antaŭ vi X;
rigardu, pro kio estas la bruo Z;
komercisto estas ĉasisto, li rigardas, kiu sin ne gardas Z; (
f)
unu generalo volis rigardi, kiel oni nutras la soldatojn;
rigardu, ke vi iom rapidu! Z; (
abs)
rigardi per ambaŭ okuloj Z (tre atente).
5 Konsideri 1: ĉion rigardi tra sia persona vitro Z; ni rigardas la vivon k la aferojn de supre Z (senpartie); ĵaluza edzo rigardas nenian kompenson X.
6 Atribui enmense ian econ al iu aŭ io: mi tiam mem rigardis lin kiel frenezulon Z; liaj bofiloj rigardis lin kiel ŝercanton X; ili rigardas sin kiel plej kompetentajn en la afero Z; ili rigardas la ideon de lingvo internacia kiel sensencan infanan fantazion Z; eĉ malsaĝulo, se li silentas, estas rigardata kiel saĝulo Z; la teoria vidpunkto en E. neniam povas esti rigardata kiel erara Z; rigardu ĝiajn fruktojn kvazaŭ ne cirkumciditaj X; oni ne povas rigardi neekzistantaj tiujn faktojn. ☞ konsideri, preni, trovi.
7 Esti turnita en iu direkto: la vilaĝo trans la lagon rigardas al la mondvojo Z; fenestro rigardanta al la korto Z; tien el ĉiu el la du domoj rigardis fenestro Z.
rigardo
1 Ago de tiu, kiu rigardas: ĵeti rigardon al iu Z, sur iun Z, al io Z; ŝi akompanis ilin per sia rigardo Z; en la daŭro de unu rigardo.
2 Maniero, kiel iu
rigardas:
lia rigardo estis tiel penetranta Z;
ili ĵetis kaŝitajn rigardojn sur la junajn cikoniojn Z;
kiel multeparola estis lia rigardo! Z;
ŝi fiksis scivolan rigardon sur la vizaĝo de M.
Z;
ŝi iris, kun rigardo direktita al la tero Z;
li sidis kun senpensa rigardo Z;
la senparola rigardo mia ĉiam estis akra riproĉo por ŝi Z; (
f)
de rigardo tro alta malsaniĝas okulo Z.
3 Esploro per la okuloj: (
f)
ĉe la rigardo, kiom fari restas Z.
rigardaĉi. Stulte rigardi: ho, kiel ĉiuj min rigardaĉas! Z; rigardaĉi kiel bovino Z.
rigardadi. Longe, daŭre rigardi: per Z, kun malsekaj okuloj ŝi rigardadis […] Z; ili reciproke rigardadis sin kun miro Z; la rajto rigardadi E-on nur de ĝia flanko praktika Z.
rigardado
1 Ago de tiu, kiu longe rigardas. ☞ kontempli.
2 AZ Skopofilio.
rigardanto. Spektanto.
rigardejo. Alta loko, de kiu oni povas rigardi vastan belan pejzaĝon.
rigardema. Inklina rigardi pro scivolo: rigardema maljuna vidvino.
rigardilo
1 🏢 Aperturo, aranĝita en kondukilo por ebligi ĝian esploron.
2 Ⓣ Metala peceto, borita de truo, tra kiu oni rigardas por vidi aŭ celi.
3 ⛰ Metala peceto kun mallarĝa fendo, ofte provizita per streĉita fadeno, k muntita sur alidado, por ebligi precizan celadon de linioj en la tereno.
rigardulo AZ. Homo, kiu voluptocele ŝatas rigardi erotikajn vidaĵojn aŭ agojn. ☞ skopofilio.
ĉirkaŭrigardi. Rigardi al ĉiu flanko: ĉirkaŭrigardi ĉevalon, antaŭ ol ĝin aĉeti; iru ĉirkaŭ Cion k ĉirkaŭrigardu ĝin X.
ekrigardi. Turni la okulojn al: ili bezonis nur malfermi la okulojn k ekrigardi! Z; ŝi ekrigardis supren, k apud ŝi staris homo Z; unu ekrigardo el ŝiaj okuloj ilin forpelis Z.
elrigardi
1 Rigardi el iu loko: malantaŭ la fenestroj malaperis la homaj kapoj, kiuj ĝis nun scivole elrigardis sur la korton Z; el ĉiu faldo de ŝia jupo elrigardis bufo Z; de monta pinto la aglo elrigardas por si manĝaĵon X.
2 (
ntr) (
ark.) Aspekti:
kiel belege la vestoj elrigardis! Z.
enrigardi. Rigardi internen de: ili enrigardis tra la fenestroj en la preĝejon Z; malriĉa knabo enrigardis tra la fendo Z; mi enrigardadis en pladojn k potojn Z.
interrigardi (
ntr)
Rigardi unu la alian.
pririgardi
1 Atente, detale rigardi: la pasantoj povis bone pririgardi la elmetitajn komercaĵojn Z; ni pririgardis la malnovajn surskribojn Z; ŝi klinis unu el la branĉoj, por povi bone pririgardi la floraĵojn Z; kun li ni pririgardis la preĝejon kun la tombo de Absalon Z.
2 (
f) Zorge kontroli la staton, iradon de la aferoj:
la admiralo estis sendita, por pririgardi la novan ŝipon Z;
la herbotero (gazono)
estis tiel pura, kvazaŭ matene k vespere oni pririgardus ĉiun apartan herbeton Z;
la bierfarejo ĝuste en tiu tago estis pririgardata de la avino Z.
☞ inspekti,
revizoro.
rerigardi
1 Duafoje, denove rigardi.
2 Retrorigardi.
retrorigardi. Rigardi malantaŭ si: 🔭 retrorigarda tempo (la tempo kiam la lumo, nun observata sur Tero, estis emisiita).
subrigardi. Ruze, hipokrite rigardi: subrigardas malvirtulo virtulon k celas mortigi lin Z.
superrigardi. Kontroli (
ekz. laboron) sendetale.
trarigardi.
Rigardi de la komenco ĝis la fino:
trarigardi libron B; (
f)
la turmentata animo trarigardis spirite ĉiujn agojn de sia tera vivo Z.
esplorrigardi. Atente rigardi por informiĝi aŭ informi aliajn: li serioze esplorrigardis la uringlason Z; ili venis al la valo Eŝkol k esplorrigardis ĝin X.
flankrigardo. Rigardo oblikva, ofte malŝata: ĝi ĵetis flankrigardon al trunketo de brasiko, kiu kuŝis apude Z.
flugrigarde. Rapide preterpase rigardante.
kaŝrigardi. Sin kaŝante, ŝtele rigardi.
mondrigardo. Psika bildo, kiun individuo faras al si pri la universo: la nombro de la homoj, kiuj en la maljuneco sincere ŝanĝas sian mondrigardon […] Z.
suprenrigardi. Levi la rigardon al: ŝi suprenrigardis al la ĉielo Z.